Öz Şefkat Nedir ?
Sevgi ve şefkat gerekliliktir, lüks değil. Onlar olmadan insanlık hayatta kalamaz. Öz şefkati anlamak için şefkati anlamamız gerekiyor. Şefkat, kişinin kendisinin ve diğer canlıların çektiği acının derin farkındalığı ve bunu hafifletmek için duyulan istek ve çabayı kapsayan iyilik hali. Şefkat de diğer her şey gibi özde başlar. Hayatın karmaşası içinde kendimize nasıl davrandığımız, kişisel gelişimimizin önemli bir parçasıdır.
Peki, “Öz şefkat” dediğimiz kavram tam olarak nedir ve neden bu kadar önemlidir?
Öz şefkat, kişinin kendine karşı destekleyici ve anlayışlı olmasıdır. Sevdiklerimize zor zamanlarında gösterdiğimiz empatiyi ve desteği, kendimize de sunmayı içerir. Şefkat, yalnızca başkalarına yönelik bir tutum değildir; kendi acılarımızı, yetersizliklerimizi de kapsar. İnsan olmak, hata yapmayı ve zorlanmayı doğal kılar. Öz şefkat ise bu zorlayıcı durumlarda kendimize karşı yargılayıcı değil, nazik olmayı öğretir.
Öz-şefkat, zorluklar karşısında kendimize nazik olmamız gerektiğini hatırlatır; bu, kendimize olan sevgimizin ve anlayışımızın en derin ifadesidir. Kristin Neff
Kişinin kendisine karşı duygusal anlamda destekleyici ve anlayışlı olmasıdır.
Öz Şefkat Ne Değildir?
Öz şefkat, hatalarımızı yok saymak ya da kendimizi üstün görmek değildir. Hatalarımızı kabul ederek, kendimizi geliştirmeye yönelik yapıcı bir çaba göstermeyi içerir. Kendine acımanın aksine, insana güç verir. Kendini yargılamayı bırakıp, zorluklarla başa çıkmanın daha sağlıklı yollarını keşfetmek, öz şefkatin getirdiği güçlü bir farkındalıktır.
Öz-şefkat, yaygın yanlış anlaşılmaların aksine, kendini şımartmak, sorunları görmezden gelmek ya da sorumluluklardan kaçmak değildir. Kristin Neff, öz-şefkatin kişiyi pasif ya da zayıf yapmadığını, aksine zorluklarla daha güçlü ve yapıcı bir şekilde başa çıkma kapasitesini artırdığını vurgular. Öz-şefkat, gerçeklerle yüzleşmek ve kendimize nazik davranarak hatalarımızı kabul etmektir, ancak bu süreçte büyüme ve sorumluluk alma kararlılığını da içerir.
Öz şefkat der ki; acının tam ortasında kendine karşı şefkatli ol, o değişecektir.
Öz Şefkatin Önündeki Engeller
Çoğu zaman, erken yaşam deneyimlerimiz ve toplumun bize verdiği mesajlar, öz eleştiriyi öz şefkate tercih etmemize neden olur. Güçlü olmanın zayıflıklarımızı görmezden gelmek ya da sert olmakla eşdeğer olduğunu öğrenmiş olabiliriz. Ancak, araştırmalar öz eleştirinin motivasyonumuzu azalttığını, bizi depresyona ve yalnızlığa sürüklediğini gösteriyor.
Powers ve arkadaşlarının yüzücüler ve zayıflama kampı katılımcıları üzerinde yaptıkları araştırmalar, öz eleştiri seviyesi yüksek bireylerin başarı düzeylerinin düşük olduğunu göstermiştir.
Bunun aksine, öz şefkat cesur bir tutumdur. Kendimize acımasızca yüklenmek yerine, enerjimizi yapabileceklerimize yönlendirmemizi sağlar.
Zorluklar Karşısında Kendimize Nasıl Davranabiliriz?
Kristin Neff ve Christopher Germer gibi araştırmacılar, öz şefkatin üç temel bileşeni olduğunu belirtir: öz nezaket, ortak insanlık hali ve farkındalık. Zorluklarla başa çıkmanın en sağlıklı yollarından biri, bilinçli farkındalık, ortak insanlık hali ve nezaket bileşenlerini hayatımıza katmaktır.
Zümra Atalay, bilinçli farkındalığı (mindfulness) “şu anda, yargısız bir şekilde anda olanı olduğu gibi kabul etme” olarak tanımlar ve bunun, kişiyi geçmişin pişmanlıklarından ve geleceğin kaygılarından uzaklaştırarak anı deneyimlemeye odakladığını belirtir. Atalay’a göre, bilinçli farkındalık pratiği sadece farkındalığı değil, aynı zamanda öz-şefkati de geliştirir.
Ortak insanlık hali, bireyin acı ve zorluklarının yalnızca kendine özgü olmadığını, herkesin bu tür deneyimlerden geçtiğini anlamasıdır. Bu farkındalık, kişiyi izolasyondan çıkararak, insan olmanın doğasında zorluklar yaşamanın normal olduğu bilinciyle, kendine karşı daha anlayışlı ve nazik olmayı teşvik eder. Öz-şefkat ise, bu zorluklar karşısında kendini sertçe eleştirmek yerine, merhametle yaklaşmayı sağlar.
Nezaket ise, bu bilinci kendimize yönelterek zor anlarda kendimizi sertçe eleştirmek yerine, şefkat ve anlayışla yaklaşmamızdır. Bu şekilde, hem kendimize hem de başkalarına daha merhametli ve hoşgörülü oluruz.
Öz şefkat, sadece kendimize karşı daha nazik olmak değil; aynı zamanda zor anları daha bilinçli ve güçlü bir şekilde yönetmemizi sağlar. Acıyla yüzleşmekten kaçınmak yerine, ona nazikçe yaklaşarak dönüştürmeyi öğreniriz. Unutmayalım ki, kendimize gösterdiğimiz şefkat, başkalarına da gösterebileceğimiz en büyük iyiliğin temellerini atar.
Bu yüzden, zorluklar karşısında kendinize dost olun ve şefkatin iyileştirici gücünü hayatınıza katın.
Psk. Betül ÇAVUMİRZA & Kln.Psk. Öznur ÜNSAL
Kaynakça
- Gilbert, P. (2010). Şefkatli Zihin: Kendimize Karşı Nazik Olmayı Öğrenmek. (Çev. Zümra Atalay). İstanbul: Kabalacı Yayınevi.
- Atalay, Z. (2019). Şefkat: İnsanın İnsana En Büyük Hediyesi. İstanbul: Dorlion Yayınevi.
- Selvi, Z. (2019). Öz Şefkatli Farkındalık: Kendimize Karşı Nazik Olmanın Yolları. İstanbul: Kral Yayınları.
